Zaburzenia nerwicowe występować mogą również u dzieci i młodzieży. Poza klasycznymi formami, nerwica dziecięca może przybierać charakterystyczną formę fobii szkolnej, a u młodzieży nerwicy depresyjnej.
Najważniejszymi czynnikami patogennymi, które mają wpływ na wykształcenie się u dzieci zaburzeń nerwicowych są zaburzone związki uczuciowe między dzieckiem a osobami znaczącymi, bądź między osobami znaczącymi między sobą (np. między rodzicami).
Najczęstszą przyczyną powstawania nerwicy u dzieci będzie deprywacja w obszarze niezaspokojenia najważniejszych potrzeb dziecka – bezpieczeństwa, bliskości, więzi, akceptacji i miłości. Ambiwalentne zachowanie rodziców względem dziecka lub siebie nawzajem oraz trudności w relacjach emocjonalnych rodziców, również mogą wywołać powstanie nerwicowych zachowań.
Podczas diagnozowania nerwicy u dzieci należy wykluczyć takie zaburzenia jak depresją młodzieńczą, psychozy dziecięce, choroby somatyczne powodujące powstanie objawów podobnych do osiowych objawów nerwicy (nowotwory, urazy głowy, choroby zakaźne).
Objawami fobii szkolnej jest odmowa chodzenia na zajęcia szkolne, niechęć do uczęszczania do szkoły, zaburzenia somatyczne (ból głowy, brzucha wymioty) występujące w trakcie tygodnia szkolnego, często rozpoczynające się w niedziele wieczorem, a ustępujące w piątek po południu przed weekendem. Dolegliwości ustępują w sytuacji pozostawienia dziecka w domu.
Fobia szkolna może mieć postać przewlekłą, kiedy problemy dziecka narastają i objawy są wynikiem długotrwającego napięcia oraz ostrą, kiedy bezpośrednią przyczyną pojawienia się fobii szkolnej jest jakieś szczególne wydarzenie, które miało miejsce w szkole lub na terenie szkoły (wyszydzenie przez nauczyciela, pobicie ucznia przez kolegów, próba kradzieży mienia ucznia).
Leczenie fobii szkolnej polega na poddaniu małego pacjenta psychoterapii. Ze względu na możliwość istnienia konfliktu w domu, poza szkołą, zaleca się zastosowanie psychoterapii rodzinnej, która może zdiagnozować przyczyny fobii, leżące w zaburzonych relacjach emocjonalnych rodziny.
Nerwica depresyjna występuje u adolescentów i najczęściej jej źródłem jest środowisko domowe. W nerwicy depresyjnej charakterystycznej dla młodzieży wyróżnia się cztery główne rodzaje: